Η ΜΟΝΑΞΙΆ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ

 

 

 

Ώ, έως φιλοσοφείν

Ας προσπαθήσουμε να πούμε μερικές αλήθειες. Η πρώτη λέει πως ο άνθρωπος δεν προλαβαίνει και ούτε μαθαίνει καμιά αλήθεια. Άρα, πίσω από αυτό θα είναι πάντα ένα τραγικό ον. Προσπαθήστε να ισομοιράσετε εδώ, την ζωή ενός νεογνού που πέθανε λίγο μετά την γέννα, ενός έφηβου Αφρικανού που ζει στην έρημο, ενός ηλίθιου μεγιστάνα Αμερικανού μεσήλικα κι ενός Ρώσου επιστήμονα που τέλειωσε τη ζωή του από Πάρκινσον σε ηλικία 92 ετών. Ποιος από αυτούς κατάλαβε κάτι ή περισσότερα; Το νεογνό, έζησε μερικά λεπτά, ίσως και μερικές ώρες γι΄αυτό είμαστε σίγουροι πως δεν έμαθε καμιά αλήθεια. Ο έφηβος Αφρικανός, που ζει στην έρημο, γνωρίζει μόνο την καμήλα του. Αυτή είναι ο θεός και ο τάφος του. Δεν υπάρχουν γι αυτόν κανένας Βούδας και κανένας Χριστός αφού δεν τους γνωρίζει. Δεν τους δίδαξε κανείς σ΄αυτόν, αυτή είναι μια μεγάλη αλήθεια: Ότι δεν γνωρίζουμε δεν υπάρχει. Η όαση του Αφρικανού, δεν εμπεριέχει καμιά πλήξη Ευρωπαίων ή Αλβανών που ήλθαν να εργαστούν στην Ελλάδα ή και αλλού, χωρίς να τους νοιάζει ποτέ ποιος κυβερνάει την Ελλάδα. Δεν ξέρουν τίποτα και ούτε τους ενδιαφέρει να μάθουν. Η ζωή αυτών των ανθρώπων ουδεμία σχέση έχει με την νόηση. Πίσω από αυτό, δέχομαι σαν αξίωμα, πως το σύνολο των ανθρώπων, δεν μπορεί να συλλάβει καμιά αλήθεια. Όποιος έχει αντίρρηση να την εκφράσει ευθέως. Ο Αμερικανός ηλίθιος μεγιστάνας που οικονόμησε χρήμα, δημιουργώντας αλυσίδα σούπερ μάρκετ, ξέρει τίποτα πάρα πέρα από αυτό; Καζίνο, ουίσκι και όλος ο κόσμος είναι δικός του. Να κάνει παιδιά, να κάνει εγγόνια, ν αφήσει κληρονόμους, να πεθάνει κύριος, επειδή νομίζει πως κύριος είναι αυτός που έχει λεφτά. Και ερχόμαστε τώρα στον εννενήνταδυάχρονο Ρώσο πανεπιστήμονα που τέλειωσε τη ζωή του σε κάποιο υπερσύγχρονο νοσοκομείο της Νέας Υόρκης. Τι έγινε μ αυτόν; Μια ζωή πίσω απ τα θρανία, μελέτες διατριβές, θεωρίες, πρακτική.

Ο Ρώσος πανεπιστήμονας ήταν πίσω από τα θρανία μια ζωή. Μια ζωή στερημένη ερωτικά, ένα άψυχο παρελθόν, ένα αβέβαιο χημικό μέλλον. Θα μπορούσε να ήταν και αλλιώς, όπως ακριβώς σκεφτήκατε. Όπως θέλετε εσείς άλλωστε υπάρχουν άπειροι Ρώσοι πανεπιστήμονες. Η ζωή τους στηριγμένη στο κέρδος της γνώσης. Η ζωή των άλλων στηριγμένη στη γνώση του καθηγητή, ένα απίστευτο τυχαίο γεγονός. Ή μια απίστευτη συγκυρία καταστάσεων για το ποιος έγινε τι, ποιος γεννήθηκε που. Και ποιος πέθανε κάτω από πόσες και ποιες συνθήκες. Αν δηλαδή ήσουν ένας Τούρκος που πέθανε από το σπαθί του Νικηταρά η ένας τυχαίος Ούννος που σκοτώθηκε στη μάχη των Εθνών, ποιο ήταν το αποκομιδείν σου από αυτή τη ζωή; Αν περνώντας το δρόμο σε χτυπήσει ένα αυτοκίνητο και μείνεις ανάπηρος, κουλός, γκαβός και όλα τα συναφή και τελικά πεθαίνεις από το τσίμπημα μιας πεταλούδας,-εκατομμύρια πεθαίνουν το χρόνο από τσιμπήματα εντόμων- δεν έχει σημασία αν είσαι γέρων ή νέος, όλα αυτά μοιάζουν ασήμαντα μπροστά στην έκρηξη μιας βόμβας στη Χιροσίμα όπου πέθαναν ακαριαία διακόσιες χιλιάδες γιαπωνέζοι, σε ένα λεπτό και οι Αμερικάνοι θα πουν τι αξία έχει η ζωή ενός Γιαπωνέζου και αντίθετα.

Οι τέσσερις άνθρωποι μου πέθαναν. Κανείς δεν τους θυμάται πια. Κανείς από αυτούς δεν γνώρισε καμιά αλήθεια. Σκεφτείτε τον εαυτό σας και ποιες αλήθειες ανακαλύψατε για τη ζωή. Απαντήστε ειλικρινά όμως, όχι κουραφέξαλα.

Και ξαναγυρίζουμε πάλι στους τέσσερις σαν ομάδα, την οποία επέλεξα τυχαία. Υπάρχουν άπειρες τέτοιες αναφορές και καταστάσεις. Στην ουσία, πιθανότατα, κανείς άνθρωπος δε γνωρίζει γιατί έζησε. Όποιος απαντήσει θετικά σε αυτό-ότι ξέρει- θα θεωρηθεί τουλάχιστον αναξιοπρεπής. Η ζωή των ανθρώπων είναι μια αλυσιδωτή συγκυρία συμπτώσεων. Σκεφτείτε πόσοι ειδών θάνατοι υπάρχουν. Το νεογνό έζησε έναν από αυτούς. Ο Αφρικανός έφηβος πέθανε υπερασπιζόμενος την καμήλα του από ριπές όπλων που πούλησε ο Αμερικανός μεσήλικας επιχειρηματίας, στην κατασκευή των οποίων μετείχε ο Ρώσος πανεπιστήμονας. Υπάρχουν λοιπόν άπειρες τέτοιες υποθέσεις. Η κεντρική ιδέα μου, εδώ, είναι ν αποδείξω πως κανείς δεν συλλαμβάνει την αλήθεια. Δεν θα πάω στη μεταφυσική να ψάξω δικαιολογίες και νομίζω πως το μέγιστο των αστών το γνωρίζει αυτό αλλά δεν το παραδέχεται για διάφορους λόγους και αιτίες. Οι περισσότεροι των αστών, που ζούνε λέγοντας τα ίδια πράγματα κάθε μέρα. Καλημέρα. Έλα να πιούμε καφέ. Γιατί άργησες και όταν φεύγει δεν ξέρει τι άλλο να του πει.

Είπα πως η τοποθέτηση αυτών των ανθρώπων εδώ, είναι εντελώς τυχαία ερριμμένη. Στις τέσσερις αυτές κατηγορίες μπορούν να ενταχτούν χιλιάδες υποκατηγορίες. Η βασικότερη αιτία της μη αναγνώρισης, έστω μιας αιτίας, της ύπαρξης μιας αλήθειας, είναι η αγνωσία. Αλλά τι νόημα θα έχει η γνώση να είναι κάτοχος των πολλών; Υποτίθεται πως σήμερα είναι αλλά το πλείστο των πολλών δεν θέλει να ξέρει τι γίνεται, πέρα από την οικογένεια του, το παιδί τους και που θα το θάψουν. Υπάρχει μια ανοησία στην ύπαρξη. Όπως και στην αιτία. Ανέκαθεν ψάχνουμε μια αιτία. Αιτία χωρίς αιτία. Άλλα ας το αντιστρέψουμε. Γιατί να υπάρχει αιτία; δεν θα είναι πιο καλά τα πράγματα να είναι για πάντα έτσι; Να μην γεννήθηκαν ποτέ; Ένα από τα μεγαλύτερα αξιώματα είναι πως καμιά ύπαρξη αφού πεθάνει, δεν γυρίζει πίσω. Εδώ δεν επιδέχεται άρνηση, η απόδειξη είναι παντοτινή. Κανείς δεν γυρίζει πίσω, κανείς δεν ανασταίνεται και είναι τουλάχιστον ηλίθιο να πιστεύουμε πως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, γιατί τότε δεν θα χρειαζόταν ο θάνατος. Για ν αναστηθείς πρέπει να πεθάνεις.