συνέντευξη στον Αλέξανδρο Σταματίου

 

Αν δεν πίστευα πως μπορώ ν αλλάξω κάτι σ αυτό τον κόσμο, δε θα ζωγράφιζα και δε θα έγραφα ποτέ. Μπορεί να μην το καταφέρω αλλά είναι το συναρπαστικό..

 

 

1. Κύριε Πλιάτσικα, δώστε μου λίγο χρόνο να σκεφτώ, διότι εδώ στο Εργαστήρι- ατελιέ σας παρατηρώ πίνακες όπου αντιλαμβάνομαι ότι η κάθε περίοδος της ζωής σας είναι και μια διαφορετική τεχνοτροπία, Κάνω λάθος;

Όχι δεν κάνεις λάθος. Στο εργαστήρι υπάρχουν έργα από τότε που άρχισα να ζωγραφίζω, εξι χρονών παιδάκι. Φυσικό για μένα που δεν πίστεψα ποτέ ότι πρέπει να δημιουργήσω ένα συγκεκριμένο στυλ και άρα αναγνωρίσιμο της τέχνης μου και άρα να μπω στο ίδιο τρυπάκι της μανίας αυτής. Να φτιάχνω δηλαδή συνέχεια ανθρωπάκια του Γαίτη σαν να εργάζομαι σε εργοστάσιο κονσερβοποιίας ή να τρέχω συνέχεια με τα φουλάρια και τα ποδήλατα του Φασιανού-φαντάσου και τον Τσαρούχη να ζωγράφιζε μονάχα ναύτες!
Δεν είναι ακριβώς κάθε περίοδος της ζωής μου, απλά σε όλες τις περιόδους ζωγραφίζω ανάλογα τι έχω διαλέξει σαν θέμα και πως αισθάνομαι πως μπορώ να το αποδώσω έτσι που να ευχαριστεί πρώτα εμένα κι ύστερα τους θεατές. Αν ένα έργο δεν αρέσει σ αυτόν που το δημιουργεί πως θα αρέσει στον κόσμο;

2.Πείτε μου τι σημαίνει για σας να ζείτε και να δημιουργείτε στην Νεάπολη Εξαρχείων, εν ολίγοις πια η διαφορά με τις άλλες περιοχές της Αθήνας

Ζω στα Εξάρχεια περίπου πενήντα χρόνια αν εξαιρέσεις κάποια διαστήματα, όπως τα πέντε-έξι χρόνια που έκανα το...αγροτικό μου στην ιδιαιτέρα πατρίδα μου την Ηγουμενίτσα, στη Θεσπρωτία. Τα Εξάρχεια λοιπόν είναι το μέρος όπου ζω περισσότερο από κάθε άλλο κι έτσι όπως με ρωτάς, συλλογίζομαι πως πολλές φορές το σκέφτηκα πραγματικά, στο βάθος, αν και έχω μιλήσει πολλές φορές για την ίδια ερώτηση, πράγμα που σημαίνει πως έχω μια συγκεκριμένη ιδέα τι ακριβώς είναι τα Εξάρχεια. Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο νου, είναι η πλατεία, τα πρεζόνια, δε μ αρέσει η λέξη αλλά πως αλλιώς να το πω, τα καφενεία, οι ατέλειωτες παρέες και συζητήσεις, η κουλτούρα, οι συντροφιές, εγώ κι συ, οι διάσημοι και οι ασήμαντοι, ο Πουλικάκος, ο Άσιμος, ο Σταματόπουλος και η ελευθεροτυπία, το Νταντά, όλα κοντά και όλα μακριά! οι μπάτσοι, τα κυνηγητά, τα δακρυγόνα και ο γκόμενες, οι συντρόφισσες κνίτισσες. Επί πέντε χρόνια περίπου είχα το εργαστήρι στο 55 της Καλλιδρομίου, εκεί που αυτοκτόνησε ο Άσιμος και δε θα το πιστέψεις, έρχονταν απ όλα τα μέρη της Ελλάδος να δουν το μέρος αυτό! Παρεμπιπτόντως να πω εδώ για τον Άσιμο, πως αυτοί που τον είχαν αποκαλέσει τέρας των Εξαρχείων σε μεγάλα πρωτοσέλιδα των φυλλάδων τους, αυτοί οι ίδιοι του εκδίδουν σήμερα... λευκώματα! υπάρχει μια άλογη ξεφτίλα στην παρανοικότητα των Ελλήνων.
Το εργαστήρι που νοικιάζω τα τελευταία χρόνια είναι στη Νεάπολη Εξαρχείων, υπάρχει μια διαφορά οι Νεαπολίτες ισχυρίζονται πως είναι Κολωνακιώτες! και σίγουρα διαφέρουν, εν μέρει και πραγματικά,νομίζω πως αυτό παίζει κάποιον ιδιαίτερο λόγο στη ζωή του καθενός, μέχρι να μπορέσει να γίνει παγκόσμιος πολίτης

3. Η ζωή σας, το έργο σας,

Η ζωή μου είναι θεατρικό έργο, μπορεί και Ελληνική ταινία του παλαιού κινηματογράφου. Τραγική και παράξενη. Ταυτόχρονα χαρούμενη, γεμάτη πάθη, λάθη, επιπολαιότητες και κάποιες εξάρσεις ταλέντου. Η ζωή δεν μπορεί να ξεχωρίζει από το έργο του καθενός με την έννοια πως είναι κώλος και βρακί αυτά τα δυο, κι έτσι θα μιλήσω γενικά για τα δυο.
Μεγάλωσα στην επαρχία, στη Θεσπρωτία, από φτωχούς γονείς και είμαι το έκτο παιδί μιας οικογένειας. Η μητέρα μου κι  ένας δάσκαλος ο Αλέξανδρος Τζούμας διαμόρφωσαν τα βήματα μου στο Δημοτικό, όπου ήμουν εξαίρετος μαθητής. Άρχισα να διαβάζω μετά μανίας ότι έβρισκα μπροστά μου, εγκυκλοπαίδειες, τόμους ολάκερους, λογοτεχνία, κλασική, παραλογοτεχνία, Μάσκα, Μικρό Σερίφη, σταυρόλεξα, ιστορία, Ιστορία τέχνης και ταυτόχρονα να ζωγραφίζω και να γράφω. Είμαι ένας ελεύθερος άνθρωπος-δεν υποτάσσω τη ζωή μου σε φτηνές δικαιολογίες για όσα απέτυχα. Οι αρνήσεις μου, είναι πιο ισχυρές από τις καταφάσεις. Ένα όχι, αντιστοιχεί με χίλια ναι.

4]Πιστεύετε ότι η τέχνη είναι πλέον μια ελιτίστικη κατάσταση για έναν άνθρωπο που θέλει να είναι δημιουργός στην ζωή του; και ποια η σχέση τέχνης με την πολιτική;

 Όχι, πως σου ήρθε! Ίσα-ίσα η τέχνη είναι αιώνια για όλους. Εκτός αν θέλεις να εννοήσεις, πως η ελίτ έχει περισσότερες ευκαιρίες ν αναδείξει και ν αναδειχτεί μέσω της τέχνης Οι μόνοι άνθρωποι που ενδιαφέρονται ακόμα για την τέχνη στην Ελλάδα είναι κάτι τρελοί [εμένα μ αγαπάνε όλοι αυτοί, δεν ξέρω γιατί] και κάτι φτωχοί που λένε πως, αν είχαν λεφτά θα αγόραζαν όλα τα έργα μου.
Ένας άντρας για να είναι ευτυχισμένος, πρέπει να έχει μια γυναίκα, πέντε γκόμενες και έναν υπηρέτη.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να έγινε κάποτε το Μπινγκ μπάγκ, η μεγάλη έκρηξη. Ο κόσμος υπάρχει από μόνος του.
Μέσα σε όλο αυτό αποκτήσαμε σαν έθνος τη μικρότητα. Το κατάλαβα αυτό όχι όταν γνώρισα τον Καρούζο ή τον Ρίτσο αλλά όταν είπα πως ο Καζαντζάκης δεν ήταν ποτέ άθεος! Φεύ! επαναστατήσανε οι θρήσκοι. Ελέω μιας πραγματικότητας. Την ανάγκη πραγματικότητα δε θέλω να την κάνω. Υπάρχουν άνθρωποι που μου λένε να μην κρίνω τον Καζαντζάκη! γιατί θεωρούν πως εγώ είμαι ο μικρός να μιλάω για τα λάθη του παππού μου! 

Ξέρετε, οι άνθρωποι είναι πολύ εύκολο να σου πουν, ποιος είσαι εσύ ρε μαλάκα που το λες αυτό; Ο Ηράκλειτος είπε έτσι! Ότι τα πάντα ρει! μπορείς εσύ να πας κόντρα σ αυτό; Όταν απαντήσεις ότι μπορώ, δεν έχουν τι να σου απαντήσουν. Εγώ μπορώ να ισχυριστώ ότι τίποτε δεν ρει.

Αυτή η ευθυνοφοβία που αποκτήσαμε σαν λαός είναι η καταστροφή μας. Μας καπέλωσαν παγκοσμίως οι Σώκρατες λες και εμείς είμαστε τα σώβρακα τους, το απαύγασμα δηλαδή μιας πεπερασμένης φιλοσοφίας. Πιθανώς ο Αριστοτέλης που στήριξε όλον τον Δυτικό πολιτισμό, εγώ δε ντρέπομαι να το λέω, πίσω από την μεγαλοπρεπέστατη πολιτική των Ελλήνων στηρίχτηκε όλο το δόγμα του σύγχρονου πολιτισμού, και η χείριστη , τάχα, μονοθεϊστική ταυτότητα των πραγμάτων. Αντιτάσσομαι των πραγμάτων.

 

5] Πως ζει στις μέρες μας ένας ζωγράφος;

 Ένας ζωγράφος ζει όπως ο Απελλής, ή ο Ζεύξις. Σε σπήλαια και υπόγες των Εξαρχείων και αλλού. Σκέφτεται πολύ, διαβάζει, μελετάει τον κόσμο μας, επεκτείνει το χάος, σμικραίνει τις αποστάσεις που χωρίζουν τους ανθρώπους- συνήθως δεν έχει λεφτά, είναι κάκιστος λογιστής και πίνει φτηνό ούζο. Ενίοτε φοράει τα καλά του και τριγυρνάει και στο Κολωνάκι-ένας ζωγράφος οφείλει να είναι τα πάντα.

 Ζωγραφίζω από πέντε αιώνες, άλλοτε γράφω, σπουδάζω τέχνες και ζωή, κουράστηκα τις συμβουλές, αρνήθηκα όλες τις ενοχές, σεβάστηκα την ανθρώπινη αδυναμία, κόλλησα σε έναν κορμό δέντρου την υποψία να γίνω καλύτερος, φοβάμαι το πρόστυχο, χτυπώ μια μπουνιά στον τοίχο και το χέρι μου δε ματώνει, είναι σπουδαίοι κάτι άνθρωποι λέω, εκείνοι που δεν παίρνουν τη μπουκιά από το στήθος του τριαντάφυλλου, αυτοί που αρνούνται να δεχτούν εύκολα την τρύπια εικόνα ενός χαλασμένου κόσμου, βολεμένου στη θέα του χαρτονομίσματος, που λυπάμαι γιατί έγινε έτσι, επειδή το βλέμμα κοιτάζει το άπειρο, πέρα από τα σύννεφα, προσπαθώντας να ξακρίσω το καλό σιτάρι που όμως κι αυτό δε φτάνει να σταματήσει την ανθρώπινη δυστυχία και, ίσως τα καλύτερα όπλα που αγάπησα να είναι τα πινέλα και η γραφίδα.

Ας πούμε θα ήθελες να είσαι τυφλός και πλούσιος; κάποιοι λένε ναι! Ο καθένας σε προσωπικό επίπεδο μπορεί να ζηλεύει τη ζωή του άλλου ή και αντίθετα να την θεωρεί μίζερη. Έχω δει ανθρώπους να ζηλεύουν ανάπηρους επειδή παίρνουν μια σύνταξη!
Είμαι ακαταλαβίστικος, είπαν οι πολλοί. Και κερδίζει πάντα η πλειοψηφία.Σε έναν κόσμο τρελό, καλά είναι και ένας μόνος του.

Λυπάμαι πραγματικά τους ανθρώπους που τους αρέσει ν ακούνε μόνο μπράβο.
Με ενοχλεί που έχουμε χάσει την αυτοπεποίθηση μας, το χαμόγελο, την προσμονή, για κάτι καλύτερο.  για το τέλος;

6] Ετοιμάζεις κάτι τώρα...

Γράφω. Σπουδαίο ρήμα, για να γράφεις σημαίνει πως έχεις κάτι να πεις. Να το διαβάζουν οι άνθρωποι και να χωράνε μες το μυαλό σου, πως έχεις κάτι να τους πεις κι αυτοί να σου απαντήσουν. Δεν είναι για μένα, τίποτα χωρίς ευθύνη. Μεγάλωσα. Τελειώνω το μυθιστόρημα ο ΘΕΌΣ ΤΩΝ ΦΤΩΧΏΝ και το κάπως βιογραφικό μυθιστόρημα-δοκίμιο, την ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΉΣ.
Πάντα κάτι ετοιμάζω. Ετοιμάζω μια σειρά με θέμα το πορτοκάλι που είναι ίσως το πιο αδικημένο φρούτο στη ζωγραφική σε σχέση με το μήλο, το σταφύλι, το αχλάδι. Μελετώ το εσπερίδιο. Τη σάρκα μας. Η πορτοκαλέα είναι αειθαλές, εμείς δεν είμαστε. Δεν ξέρω γιατί καταπιάστηκα με το πορτοκάλι. Το πορτοκαλάκι είναι βασικό μας φρούτο, η ομοιότητα, η παρομοίωση με την υγρή γυναίκα. Όλοι περιμένουν στη γωνία να τουφεκίσουν. Μπαμ! Κάπως παραμελημένο, μου φάνηκε σε σχέση με άλλα φρούτα. Αχλάδια, μήλα, ροδάκινα και σταφύλια που παραείναι ζωγραφισμένα από τον Σεζάν μέχρι τον Τέτση. Ζωγραφίζοντας δυο φιλάκια πορτοκαλιού-αρχή μιας καινούργιας αναζήτησης, έχω πάντα την αίσθηση πως ποτέ ένα πράγμα δεν είναι μόνο του, δε στέκει από μόνο του Ένας κόσμος μέσα στον κόσμο του, πάντα η Ιστορία είναι άλλη, η ζωγραφιά, η μούσα και ο ποιητής, τα πορτοκάλια που έφτασαν στο τέλος τους, αφού πάντα κάποιος άλλος παίρνει τη θέση μας, ένα άψογο λεμόνι στην περίπτωση, για να δούμε τη διαδοχή του ύφους, χωρίς να μελαγχολήσουμε επειδή πάντα κάτι αρχίζει έστω και ειρωνικά φτιαγμένο, το έξοχο χαμόγελο!

 7] Πως επηρεάζει η κατάσταση. η σημερινή με τις καραντίνες κτλ  και πως συνέβη αυτό στα Εξάρχεια

Η κρίση μας είναι καθαρά αστική- ν αρχίσω με μια γενικότητα Μεγαλοαστική και κρυφόσκεφτη. Ας περνάω εγώ καλά κι άσε τους άλλους να πνίγονται. Φανερό απ τους μαλάκες που έχουν.
Ο Ελληνικός λαός πιστεύει ακόμα σε αγίους, σε γιατροσόφια, σε φλιτζάνια, σε χαρτορίχτρες. Για ποιο λόγο αυτοί που δεν πιστεύουν να μην πιάνουν κορόιδα όλους τους υπόλοιπους; Τους φτωχομπινέδες, τους αγράμματους, τους βλάκες; Δεν υπάρχει ελεημοσύνη σε έναν κόσμο σκληρό και απάνθρωπο. Γιατί σου το λέω αυτά; ίσως γιατί αν σου μιλήσω για καραντίνες μάσκες και τα λοιπά να ξεφύγω. Και να βρίσω πιθανώς Κι ύστερα έχουν μιλήσει και μιλάνε όλοι για αυτό το μεγάλο κακό που μας βρήκε.
Δεν ξέρω αν θα συνέλθει ποτέ, ξανά, αυτή η κοινωνία από τον μεγαλύτερο όλεθρο που υπέστη από καταβολής και, ίσως να ανήκουμε σε ένα είδος προς εξαφάνιση αλλά, σκέφτομαι γιατί έπρεπε να τη ζήσουμε εμείς αυτήν την ιλαροτραγωδία. Γιατί να είμαστε οι τυχεροί να υποστούμε τη χειρότερη φάρσα, χειρότερη κι από αυτή του πρώτου ή του βου παγκοσμίου πολέμου, και επειδή εγώ δε μασάω καρότα ή σπανάκι για να δυναμώσω, παρ ότι έχω καταναλωθεί μέσα στη δική σας ηλιθιότητα, προσπαθώ να ξεφύγω αλλά είσαστε πολλοί και δεν μπορώ να σας σκοτώσω όλους και να φτιάξω τον καινούργιο χόμο, τον επόμενο άνθρωπο που δεν θα κυριαρχείτε από τα ίδια ή και χειρότερα φοβικά συμπλέγματα.

8] Ρώτα τον εαυτό σου...
Τώρα αν με ρωτήσετε αν είμαι ευτυχισμένος με τη ζωή που κάνω, το σκέφτομαι αυτό χιλιάδες φορές, τις ατέλειωτες ώρες που ζωγραφίζω και γράφω, πάντα με ένα μπουκάλι αλκοόλ εκεί γύρω μου, θα απαντούσα συγχισμένα κατ άλλους, ξεκάθαρα για μένα. Αν η υπερηφάνεια είναι μέρος της ευτυχίας μου, αυτό το νιώθω από παιδί, ότι δηλαδή ήμουν περήφανος για τον εαυτό μου, για το γέλιο μου, για τον τρόπο να μεταδίδω στον κόσμο μια χαρά και κατά βάθος υπεροπτικά, σέβομαι τη φύση που με γέννησε αυτόν που είμαι και όχι κάποιον άλλον. Αυτό είναι μια γενική μορφή της ευτυχίας μου που πλησιάζει επικίνδυνα στη δυστυχία, τόσες φορές που γινόμουν σκνίπα με τους φίλους, με τα αδέρφια, με τις κοπέλες, τόσες φορές που ερωτευόμουν κι άλλες τόσες που χώριζα από έναν άνθρωπο, από έναν φίλο γιατί έτσι τα έφερε η ζωή.