ΕΝΤΕΛΈΧΕΙΑ

 

ΓΛΩΤΤΑΝ…

Δεν είμαι φιλόλογος με την επαγγελματική ιδιότητα της λέξης, -
ο καθένας άνθρωπος οφείλει να είναι φίλος του λόγου,- πόσο μάλλον εμείς
οι Έλληνες που είχαμε την τύχη να μας "χαρίσουν" αυτό το τεράστιο δώρο,
τη χρήση της Ελληνικής γλώσσας. Παιδιόθεν οι λέξεις μου δημιουργούσαν
απορίες, τις έψαχνα, προσπαθούσα να βρω άκρη μαζί τους και πολλές φορές οι
συγκρούσεις μου ήταν τρομαχτικές. Σαν συγγραφέας, βέβαια, το μέγεθος της τριβής
και της ανέλιξης αυτών καθαυτών των νοημάτων, λέξεων, ονομάτων, επιθέτων,
γινόταν ακόμα πιο επικίνδυνο. Και λέω επικίνδυνο, επειδή είναι πολύ εύκολο να
διολισθήσεις σε σφαλερούς δρόμους, αν δεν μπορέσεις να κατανοήσεις, να
τελειοποιήσεις μέσα σου, τη δυνατότητα που παράγουν στην εξέλιξή τους.
. Έτσι, οι λέξεις από μόνες τους παράγουν μια ενέργεια, δεν είναι άψυχες, άρα
διακινούνται προς μια εντελέχεια. Η Αριστοτελική αυτή έκφραση, η τάση προς
την τελειότητα, εκφράζει από μόνη της ολόκληρο τον μύθο της ανθρώπινης
διάστασης, τη δυνατότητα να μετεξελιχθεί μια ιδέα, ένας σπόρος, σε ενεργειακή
κατάσταση. Πως γίνεται ένας κορμός δέντρου τραπέζι; Πως ο πέτρινος όγκος
μεταβάλλεται σε άγαλμα; Η διαρκής αναζήτηση του τέλειου, η συνέχεια του
άμορφου προς μορφή, ψυχή, ανανεώνει το φάσμα του πολιτισμού μας.

ΤΟ ΚΑΨΕ Ο ΉΛΙΟΣ

Ένα τραγούδι θέλω να γράψω

Ν αλλάξω στο δάσος το πράσινο χρώμα

Χαμένο φιλί από κόκκινο στόμα

να ζητώ από χρόνια ποτέ δε θα πάψω.

 

Βάψτε το δάσος με άλλο χρώμα!

βαρέθηκα αιώνια να με καίει σαν φλόγα

αυτό το κορμί σα μια μαύρη πιρόγα

να σκίζει το φως, να φεύγει το γιόμα.

Βάψτε το δάσος με άλλο χρώμα!

 

Άσπρο λουλούδι ζητώ να μυρίσω

που το καψε ο ήλιος, το έκανε μαύρο

το κίτρινο πίσω δε θέλω, μα θα βρω

καιρό και συμπόνια να βρω, να γυρίσω!

Ένα τραγούδι θέλω να γράψω

 

Για κάτι που έφυγε, να μη με λυπήσει

το ήξερα, ωραία μ είχε αγαπήσει

όπως στο όνειρο όπου θα λάμψω.

Βάψτε το δάσος με άλικο χρώμα!

 

Κίτρινο κρίνο, λευκό επιμύθιο

Μη μείνει στο δάσος κανένα χρώμα

Εγώ που σ αγάπησα δεν ξέρω ακόμα

Στον ήλιο αν έφτασε, του κόσμου το λίθιο.

 

[άρτι γραφέν ΠΟΙΗΣΗ Κ. ΠΛΙΑΤΣΙΚΑΣ]

 

Η ΜΥΡΩΔΙΆ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΉΣ

 

Έργο του ζωγράφου Γιάννη Στεφανάκις

Από μικρό παΐδι, θυμάμαι,
πολύ μικρός, με μπέρδευαν η
όσφρηση και η γεύση.
Δυσκολευόμουν να καταλάβω τι
οσφραινόμουν και τι γευόμουν.
Αργά αλλά σταθερά κατάλαβα
πως όσφρηση, γίνεται με τη μύτη.
Η γεύση με την γλώσσα;
Οσφραίνομαι από μακριά τις
αναποδιές έλεγε ο πατέρας.
 

Γεύομαι ένα ποτήρι κρασί-τότε δε μου άρεσε ούτε η μυρωδιά του
ούτε η ξινοπικράδα του. Σκεφτόμουν, αν οσφραινόμουν ή
γευόμουν ένα μήλο. Ή και τα δύο; Όπως, αν μύριζα τον αέρα,
το άρωμα μιας γυναίκας, του σώματος την όσφρηση, του έρωτα
τη μυρωδιά και την γεύση. Όπως την μπόχα μιας υπονόμου ή
την αίσθηση μιας ωραίας ζωγραφιάς που την έτρωγα
με τα μάτια μου.

Έργο Γιάννη Στεφανάκη

 

ΣΤΟ ΑΠΌΛΥΤΟ ΦΩΣ

 

Τη σκιά σας την αγαπάτε;
Το απόγευμα είναι πάντα πιο μεγάλη και όντως έχουμε
μια περίεργη αγαπησιάρικη
σχέση μ αυτό το μαύρο που μας ακολουθεί παντού.

Σήμερα πήγα στη Βουλιαγμένη απ όπου και η συγκεκριμένη
σκιά μου.
Έχω σκεφτεί πολλές φορές ν απαλλαγώ από δαύτη αλλά
επειδή το βλέπω αδύνατο,
μελετάω να περπατώ μόνο στα σκοτάδια ή στο απόλυτο φως.

 

Ο ΤΑΧΑ ΧΆΣΙ Ο ΒΑΡΧΟΛΝΤ ΚΑΙ Ο ΜΊΛΤΟΣ ΤΕΝΤΌΓΛΟΥ

 

 

 Ένας ιαπωνέζος βολεϊμπολίστας, βραχύσωμος, θερμομονωτικός. Σαμουράι, αμίλητος
ως άγαλμα σφιγγός. ουδόλως κιτρινιάρης. Ο Τάχα Χάσι [κι εγώ τα χω χάσει αλλά τα βρήκα] απόγονος Μογγολοσχιστομάτικης μελανής όμως σάρκας. Μοιάζουν στον τρόπο, στο πείσμα, στη δύναμη

Ο άλλος, ο επιλεγόμενος Βίκινγκς ή απόγονος αυτών κατευθείαν, γελαστός
υπεράνθρωπος, σουπερμαν με όλη την έννοια της λέξης, σαρώνει όλα τα ρεκόρ
παγκόσμια και μη, στο διάβα του, μιλάει πολύ, παιχνιδίζει, ερωτοτροπεί με τον ήλιο. Μοιάζουν ακόμα κι όταν ένας γελά κι άλλος κλαίει.

Ο τρίτος. Μίλτος από τα Γρεβενά! τρομερός, στεγνός στους μύες, άκρεος σχεδόν
σκλέντζας, μισή μερίδα. Τσιτώνει πολύ απλά με ένα ελάχιστο χαμόγελο, χωρίς μεγάλη
δίψα το γωνιώδες ωραίο πρόσωπο και λέει πως αυτό ήθελα να κάνω, να πηδήξει
οχτώμισι-εννιά μέτρα, λες και πρόκειται να πιει έναν καφέ με την παλιά γκόμενα. Μοιάζουν μεταξύ τους.
Ο Μίλτος δε νομίζω πως θα κλάψει ποτέ. Ορεσίβιος, σκληρόπετσος, απόγονος του Καρατάσου, κηρύσσει μια επανάσταση

Αυτά τα καινούρια αθλητικά ινδάλματα της νέας εποχής αφήνουν με ανοιχτό το στόμα όσους, τουλάχιστον γνωρίζουν τη συμπεριφορά της προηγούμενης και της προ-προηγούμενης γενιάς. Είναι ένα εντελώς νέο είδος χόμο, που, όπως φαίνεται θα επιβληθεί τα επερχόμενα χρόνια. Κάτι μεταξύ του απίστευτου Αμερικάνο Σουηδού Αρμαντ Ντουμπλάντις και του δικού μας Εμμανουήλ Καραλής που έσκασε μύτη στην άκρη της βελόνας με την πρώτη του εμφάνιση σε Ολυμπιακούς αγώνες, που, χωρίς κόσμο στις κερκίδες σημειώνουν τεράστια επιτυχία, δείγμα το πόσο ανάγκη έχει ο παντοτινός άνθρωπος, τη χαρά, τον αθλητικό αγώνα, την ωραία αναμέτρηση, σύμφωνα με το αρχαίο πνεύμα, αθάνατο και το αγκάλιασμα των κορμιών, αντρών τε και γυναικών.

 

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΕΊΚΟΣΙ ΧΙΛΙΆΔΩΝ ΧΡΌΝΩΝ

 

Για να γίνεις συγγραφέας μυθιστορημάτων [και όχι μόνο] πρέπει
να το έχεις αποφασίσει από έξι χρονών.
Προτού ξεκινήσεις να γράψεις, πρέπει να έχεις σκεφτείς
πολύ, τι είναι αυτό που θέλεις να γράψεις. Μέσα στο μυαλό σου,
χρειάζεται να έχει αρχίσει να υφαίνεται κάποιος ιστός.

Η εξέλιξη του ιστού είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη της
ενέργειας και της ζωής μέσα στο μυθιστόρημα. Ταυτόχρονα,
χρειάζεται ν ανοίγεται το τοπίο, ο χώρος και ο χρόνος του.

Κι επειδή το μυθιστόρημα είναι κατ εξοχήν ανάπλαση ζωής,
η εσωτερική δομή και ο βασικός κορμός των ηρώων, είναι ανάγκη
απλώνονται,
ν ανακλαδίζονται, να πεθαίνουν, να ζουν.

Απαραίτητο προσόν το ταλέντο, η δημιουργική φαντασία.
Στο μυαλό του συγγραφέα κυριαρχούν όλες οι πολλαπλότητες
της ζωής. Ένας συγγραφέας πρέπει να γνωρίζει πως φτιάχνεται
ένας Σπούτνικ. μέχρι πως διαβιεί ένας Εσκιμώος [Άλντους Χάξλεϊ].
Κι ακόμα, πως, η καλύτερη γνώση για τον συγγραφέα, είναι η
λεγόμενη εγκυκλοπαιδική μόρφωση.

Οι σύνδεσμοι των ηρώων, βασικών και δευτερευόντων να είναι ουσιαστικοί.
Να ξεχωρίζουν οι χαρακτήρες των, ώστε να μπορεί,
εύκολα, ο αναγνώστης να χαίρεται μαζί τους, να λυπάται, να συναγωνίζεται,
να ταυτίζεται μαζί τους. [Όποιος συγγραφέας λέει
πως δεν τον ενδιαφέρουν οι αναγνώστες-και το λένε πολλοί
μπούληδες- είναι υποκριτής, όχι ψεύτης, υποκριτής, γιατί ψεύτες
είναι όλοι οι καλοί συγγραφείς.]

 

Το μυθιστόρημα δεν γράφεται μια κι έξω. Απαιτεί συνέχεια
σκαριφήματα της δομής και επανεγγραφή τουλάχιστον τρεις
φορές, μέχρι να πάρει την οριστική γραφή του. Βέβαια, όσο
περισσότερο είναι αναγκασμένος ο συγγραφέας να χρησιμοποιεί
την γομολάστιχα του, τόσο πιο ατάλαντος είναι. Η αφαίρεση-
ποιοτική και πραγματική- ανήκει περισσότερο στην ποίηση-
αλλά και στην μυθιστορηματική γραφή, χρειάζεται.

Οπωσδήποτε εξύψωση των ηρώων. Χρειάζεται οι ήρωες να
διαφέρουν από τους κοινούς ανθρώπους και κάποια στιγμή,
μερικοί από αυτούς να εξαϋλώνονται. Να κινούνται σε δυσθεώρητα
ύψη, να ξεχωρίζουν από τους θνητούς, να δημιουργούν το άπιαστο
όνειρο, να εμπνέουν την ελευθερία, να καθοδηγούν τα πλήθη.

Απαραίτητη προϋπόθεση του καλού μυθιστορήματος, η εισβολή
του αναγνώστη όσο πιο γρήγορα γίνεται στην υπόθεση του έργου-
προτού τον πιάσει ανία και αναρωτηθεί τι, διαβάζω! να έχει μια
λαβή να πιαστεί, προτού βαρεθεί και σας παρατήσει. Αυτό δεν είναι
εύκολο.
Απαιτείται ιδιαίτερο ταλέντο στην καθοδήγηση του
γραψίματος, σε σχέση με το διάβασμα αυτού. Άρα, απαραίτητο
προσόν ενός συγγραφέα το διάβασμα.

Η πλοκή ποικίλλει ανάλογα το είδος του μυθιστορήματος αλλά,
πιστεύω πως όλα τα "μεγάλα" μυθιστορήματα, έχουν σπουδαίο
μύθο και εξ ίσου σπουδαίο πλέξιμο. Δεν δέχομαι όσους αρνούνται
την πλοκή κι αφήνονται στην αυτόματη γραφή- η οποία είναι καλή
γι άλλου είδους γραψίματα-και δεν ξέρουν που θα τους οδηγήσει.

Η γλώσσα, το πρώτο ή το τρίτο πρόσωπο, το ύφος, που επιλέγει
ο κάθε συγγραφέας, είναι ανάλογα με την ενεργητικότητα του στη
ζωή. Εδώ, θεωρώ σωστό να πω, πως έχει μεγάλη σημασία, πόσο
ηθοποιός είναι ο συγγραφέας, χωρίς αυτό να σημαίνει, πως ένας
ηθοποιός μπορεί να είναι και συγγραφέας.

Βεβαίως και δεν χρειάζονται πρόλογοι και επίλογοι στο μυθιστό-
ρημα. Εδώ όμως χρειάζεται ένας μικρός επίλογος. Για να προλάβω
τον καταιγισμό των πυροβολισμών σας-ελπίζω να μου αφήσετε κάτι
απ το πρόσωπό μου- μπορούμε ν αρχίσουμε από την άλλη βδομάδα
όλοι μαζί, να γράψουμε ένα μυθιστόρημα.

  

 

 

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΑΙ

 

 

Μου είπε, ο Γιάννης Μαγκλής, σε μια από τις τελευταίες μας
τηλεφωνικές συνομιλίες. Άκου να σου πω νέε μου, είχε και
βροντερή φωνή, αν εσύ έκανες 35 χρόνια λάθος, τόσο ήμουν
το 89 που έπεσε το Ανατολικό μπλοκ, τι να πω εγώ που είμαι
ενενήντα; Ένας αιώνας λάθος;

Πέρασαν πάνω από 100 χρόνια από την Οκτωβριανή επανάσταση
κι αυτό που φαίνεται πως έχει μείνει, είναι ένα ανάθεμα στον
Μαρξισμό -λενινισμό και ίσως, για να λέμε το σωστότερο,
ανάθεμα στον Στάλιν και σε όσους εφάρμοσαν αυτό το κάκιστο [κακέκτυπο;] ομοίωμα των όσων υποστήριζε ο Μάρξ. Οι κομ-
μουνισταί όλου του κόσμου αισθάνονται ηττημένοι και ντροπια-
σμένοι και μόνο κάτι αγύριστα Ελληνικά κεφάλια, κάτι παλαιοκομμουνισταί σαν την Παπαρήγα, επιμένουν να μιλάνε
την ίδια γλώσσα, και προσμένουν ν αναστήσουν πεθαμένους. Οι κομμουνισταί με τα μεγάλα οράματα, τα τεράστια συνθήματα που γαλούχησαν γενεές δεν κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους.
Έχασαν από τον καπιταλισμό, κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος, διαλύθηκαν λες και δε συνέβαινε τίποτε, έγιναν στάχτη σαν ο
δράκουλας των Καρπαθίων. Το τείχος του Βερολίνου γκρεμίστηκε,
τ αγάλματα του Λένιν και του Στάλιν έχασαν τα βάθρα τους.
Πόσο ψεύτικος λοιπόν είναι ο κόσμος μας; Πόσο οι ηγέτες
οδηγούν συνέχεια τους λαούς στην καταστροφή;. Τι συνέβηκε
τόσα χρόνια στα περίφημα Σοβιέτ; Ο Στάλιν σκότωσε πάνω από σαράντα[;] εκατομμύρια Ρώσους, διπλάσιους απ όσους σκοτώ-
θηκαν στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο; Και φυσικά οι σημερινοί
Ρώσοι, άμα τους μιλήσεις για κομμουνισμό, φτύνουν με αηδία.
Ελάχιστοι είναι εκείνοι που θα πούνε κάτι καλό. Άρα ήταν τόσο
μισητό, το σύστημα που κατασκεύασαν και εφήρμοσαν στο
Ανατολικό μπλοκ. Προσωπικά μου φαίνεται απίστευτο πως οι
άνθρωποι, κατάφεραν ένα τόσο μελετημένο οικοδόμημα-κυρίως
από τον Μαρξ- να το μετατρέψουν σε αυτό το ανοσιούργημα. Το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα, είναι πως, ο άνθρωπος δεν
μπορεί ν ανεχτεί κανενός είδους δικτατορία και μάλιστα ακόμα περισσότερο την λεγόμενη δικτατορία του προλεταριάτου. Η νίκη
του καπιταλισμού είναι καίρια Στις περισσότερες χώρες του
κόσμου τα Κ.Κ τείνουν να εκλείψουν. Τα ποσοστά τους έχουν συρρικνωθεί, στην ουσία έχουν κατολισθήσει και βρίσκονται σε αποσύνθεση. Είναι λοιπόν ο εικοστός αιώνας ο τάφος των
Κομμουνιστών; Όχι των Αριστερών. Η Αριστερά είναι μια
πλατύτερη έννοια. 

Σας φιλώ στο μέτωπο. [χμ, ψηλά το κεφάλι.]