κουρμπε

 

Ασυμβίβαστος. Δεν ήταν σκλάβος ούτε μαθητής κανενός. Δεν ακολούθησε καμιά σχολή, ούτε θρησκεία. Με την Ακαδημία υπήρξε άμεσος εχθρός και κανένα καθεστώς, ιδιαίτερα του 19ου αιώνα που θεωρείται η εποχή της χυδαιότητας του χρήματος, δεν κατόρθωσε να τον εντάξει στις τάξεις του. Είναι ο Γκούσταβ Κουρμπέ ο πρώτος μποέμ καλλιτέχνης που ζούσε απομονωμένος από τις κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες της εποχής. Είχε αρχίσει η βιομηχανική επανάσταση που ήθελε την τέχνη φτηνή, μαζική και κακοφτιαγμένη. Οι άνθρωποι άρχιζαν να γίνονται σκλάβοι της μηχανής-και που να φαντάζονταν που θα φτάναμε εμείς μόνον δυο αιώνες αργότερα με την Τεχνητή Νοημοσύνη [Α1] ν αρχίζει να εξουσιάζει τα πάντα. [Η μεγαλύτερη επανάσταση του ανθρώπου μετά την επανάσταση της γλώσσας]
Ο Κουρμπέ ήρθε σε άμεση ρήξη με τις ακαδημίες που αποκτούσαν κύρος υποστηρίζοντας πως μόνο ότι θεωρούσαν αυτές ήταν τέχνη και τι όχι. Εξ άλλου οι δικές τους απόψεις υποστηρίζονταν και από το κράτος. "Ο Ρεαλισμός στην τέχνη γεννήθηκε το 1848 και κράτησε σχεδόν μέχρι τα τέλη του 19^ου αιώνα. Ως καλλιτεχνική τάση ήταν συνυφασμένος με την αποτυχία των επαναστατικών σοσιαλιστικών κινημάτων του 1848, την αστική ανάπτυξη, την εξέλιξη της βιομηχανίας και τη γέννηση των εθνικών κρατών", μας πληροφορούν τα βιβλία αν και εγώ δεν πιστεύω σε τέτοιες γεννήσεις, απλά κάπου υπήρχαν άλλοι που έκαναν ρεαλιστική τέχνη και πιο πριν. Με λίγα λόγια τίποτε δεν αρχίζει και τίποτε δεν τελειώνει στην τέχνη. Οι τρόποι που ζωγραφίζουν οι άνθρωποι είναι σχεδόν όλοι ίδιοι και στοχεύουν στο ίδιο αποτέλεσμα:στη διαμόρφωση ενός κώδικα ηθικής και όχι μόνο. Ο Κουρμπέ ζωγραφίζοντας την προέλευση του κόσμου, με τον πίνακα αυτόν ασχολήθηκα ιδιαίτερα αρκετό καιρό, σχετικά με όσα έχουν γραφεί και ειπωθεί, και ακόμη με τους τρόπους αντιμετώπισης του και από το λαίμαργο κοινό και από τις κατά καιρούς θέσεις των Ακαδημιών αλλά και πολλών ανθρώπων της διανόησης. Φυσικά ο Κουρμπέ δεν πίστευε πως το αιδοίο από μόνο του μπορούσε να ήταν η αιτία της γένεσης αυτού του κόσμου. Άρα τι ήθελε να πει εκθέτοντας φόρα παρτίδα το γεννητικό όργανο της γυναίκας; το πρώτο πρέπει να ήταν η απελευθεροποίηση από τον μύθο του σεξ. Η εξοικείωση των ανθρώπων με το σώμα τους, ιδιαίτερα όσων ήταν και είναι θεοσεβούμενοι, θεοκρατούμενοι και γενικά όσων αρνούνται να κοιτάξουν κατάφατσα το πέος τους ή το αιδοίο και τέλος πάντων, γενικότερα τα απόκρυφα σημεία του ανθρώπινου σώματος. 

Ο Κουρμπέ ζωγράφιζε «Εργάτες που σπάνε πέτρες» με τόση αλήθεια και ανθρωπιά, που σίγουρα η αστική τάξη αισθάνθηκε τη σοσιαλιστική του ομολογία, τη συμπόνια για την κακιά μοίρα των εργατών και το δριμύ κατηγορώ ενάντια σε κάθε είδους αυταρέσκεια.  Ήθελε να αφυπνίσει, να σοκάρει, να σπάσει τα δεσμά από τους συμβιβασμούς που πρόσταζε η εποχή του. Ζωγράφιζε τον εαυτό του σαν αλήτη, χωρίς στημένες πόζες, χωρίς λαμπερά χρώματα, χωρίς υπολογισμένα σχέδια, θέλοντας να προσβάλει και να ειρωνευτεί τους «αξιοπρεπείς» ζωγράφους[ («Καλημέρα, Κύριε Κουρμπέ). Να τους δείξει ότι η τέχνη δεν ήταν απόγονος της σωστής τεχνοτροπίας, αλλά της «ασυμβίβαστης καλλιτεχνικής ειλικρίνειας» Aκόμα και όταν ζωγράφιζε αλληγορίες όπως το «Εργαστήρι του ζωγράφου», συσχέτιζε την προσωπική του αντίληψη με την πραγματικότητα. Σε μια φανταστική σκηνή τοποθέτησε μορφές αληθινές, πραγματικές, που ζούσαν και είχαν σημαδέψει την μέχρι τότε πορεία του: τον ποιητή Μπωλνταίρ και τον πεζογράφο Σανφλέρυ, διαβάζω στο ιντερνετ κάποια από αυτά που δεν ήξερα για αυτόν και πραγματικά εκπλήσσομαι - μ αρέσει να ομολογώ κάτι που  με κάνει να νιώθω ηλίθιος που δεν το ήξερα. Ο θαυμασμός μου για κάποιους ιδιαίτερους ανθρώπους σε οποιονδήποτε κλάδο είναι πασιφανής και όταν αντιλαμβάνομαι πως αδίκησα κάποιον νιώθω πλήρη αμηχανία γιατί θεωρώ τον εαυτό μου ακριβοδίκαιο.
Ο Κουρμπέ δεν ήταν από παιδί στις πρώτες μου προτιμήσεις αλλά και ούτε είχα βγάλει κάποια οριστικά συμπεράσματα γι αυτόν και την τέχνη του και περισσότερο για την σύμπλευση του με όσα υποστήριζε όχι μόνο θεωρητικά αλλά και τα έκανε πράξεις. Ελάχιστοι άνθρωποι το κατορθώνουν αυτό.
Η ΠΡΟΈΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ είναι ένα έργο που ακόμα και σήμερα μουντζουρώνεται. Και το λέω αυτό γιατί σε πολλές αναφορές και εμφανίσεις της εικόνας οι γραμμές πάνω στον πίνακα αυτό δείχνουν: τη απαίσια στάση που κρατούμε απέναντι σ ένα θαυμάσιο έργο τέχνης στην εποχή που όλο το διαδίκτυο δεν κάνει τίποτε άλλο από το να δείχνει πορνό. [Εμένα δε με αφορούν όσοι πιστεύουν πως οι ταινίες πορνό δεν είναι δείγμα του πολιτισμού μας!] Η Κινέζικη βιομηχανία πορνό είναι στην πρώτη θέση όσον αφορά το κέρδος από αυτό το εμπόριο. Βέβαια οι Κινέζοι ήταν πρωτοπόροι σ αυτό το είδος. Δείτε τις ανάλογες γκραβούρες σχετικά με τα ανθρώπινα όργανα, τις απίστευτες στάσεις ερωτικών συμπλεγμάτων- ούτε οι Αρχαίοι Έλληνες πήγαιναν πίσω.