Ασυμβίβαστος. Δεν ήταν σκλάβος ούτε μαθητής κανενός. Δεν ακολούθησε καμιά σχολή, ούτε θρησκεία. Με την Ακαδημία υπήρξε άμεσος εχθρός και κανένα καθεστώς, ιδιαίτερα του 19ου αιώνα που θεωρείται η εποχή της χυδαιότητας του χρήματος, δεν κατόρθωσε να τον εντάξει στις τάξεις του. Είναι ο Γκούσταβ Κουρμπέ ο πρώτος μποέμ καλλιτέχνης που ζούσε απομονωμένος από τις κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες της εποχής. Είχε αρχίσει η βιομηχανική επανάσταση που ήθελε την τέχνη φτηνή, μαζική και κακοφτιαγμένη. Οι άνθρωποι άρχιζαν να γίνονται σκλάβοι της μηχανής-και που να φαντάζονταν που θα φτάναμε εμείς μόνον δυο αιώνες αργότερα με την Τεχνητή Νοημοσύνη [Α1] ν αρχίζει να εξουσιάζει τα πάντα. [Η μεγαλύτερη επανάσταση του ανθρώπου μετά την επανάσταση της γλώσσας]
Ο Κουρμπέ ήρθε σε άμεση ρήξη με τις ακαδημίες που αποκτούσαν κύρος υποστηρίζοντας πως μόνο ότι θεωρούσαν αυτές ήταν τέχνη και τι όχι. Εξ άλλου οι δικές τους απόψεις υποστηρίζονταν και από το κράτος. "Ο Ρεαλισμός στην τέχνη γεννήθηκε το 1848 και κράτησε σχεδόν μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Ως καλλιτεχνική τάση ήταν συνυφασμένος με την αποτυχία των
επαναστατικών σοσιαλιστικών κινημάτων του 1848, την αστική ανάπτυξη, την
εξέλιξη της βιομηχανίας και τη γέννηση των εθνικών κρατών", μας πληροφορούν τα βιβλία αν και εγώ δεν πιστεύω σε τέτοιες γεννήσεις, απλά κάπου υπήρχαν άλλοι που έκαναν ρεαλιστική τέχνη και πιο πριν. Με λίγα λόγια τίποτε δεν αρχίζει και τίποτε δεν τελειώνει στην τέχνη. Οι τρόποι που ζωγραφίζουν οι άνθρωποι είναι σχεδόν όλοι ίδιοι και στοχεύουν στο ίδιο αποτέλεσμα:στη διαμόρφωση ενός κώδικα ηθικής και όχι μόνο. Ο Κουρμπέ ζωγραφίζοντας την προέλευση του κόσμου, με τον πίνακα αυτόν ασχολήθηκα ιδιαίτερα αρκετό καιρό, σχετικά με όσα έχουν γραφεί και ειπωθεί, και ακόμη με τους τρόπους αντιμετώπισης του και από το λαίμαργο κοινό και από τις κατά καιρούς θέσεις των Ακαδημιών αλλά και πολλών ανθρώπων της διανόησης. Φυσικά ο Κουρμπέ δεν πίστευε πως το αιδοίο από μόνο του μπορούσε να ήταν η αιτία της γένεσης αυτού του κόσμου. Άρα τι ήθελε να πει εκθέτοντας φόρα παρτίδα το γεννητικό όργανο της γυναίκας; το πρώτο πρέπει να ήταν η απελευθεροποίηση από τον μύθο του σεξ. Η εξοικείωση των ανθρώπων με το σώμα τους, ιδιαίτερα όσων ήταν και είναι θεοσεβούμενοι, θεοκρατούμενοι και γενικά όσων αρνούνται να κοιτάξουν κατάφατσα το πέος τους ή το αιδοίο και τέλος πάντων, γενικότερα τα απόκρυφα σημεία του ανθρώπινου σώματος.
Ο Κουρμπέ ζωγράφιζε «Εργάτες που σπάνε
πέτρες» με τόση αλήθεια και ανθρωπιά, που σίγουρα η αστική τάξη
αισθάνθηκε τη σοσιαλιστική του ομολογία, τη συμπόνια για την κακιά μοίρα
των εργατών και το δριμύ κατηγορώ ενάντια σε κάθε είδους αυταρέσκεια. Ήθελε να αφυπνίσει, να σοκάρει, να σπάσει τα δεσμά από τους
συμβιβασμούς που πρόσταζε η εποχή του. Ζωγράφιζε τον εαυτό του σαν
αλήτη, χωρίς στημένες πόζες, χωρίς λαμπερά χρώματα, χωρίς υπολογισμένα
σχέδια, θέλοντας να προσβάλει και να ειρωνευτεί τους «αξιοπρεπείς»
ζωγράφους[ («Καλημέρα,
Κύριε Κουρμπέ). Να τους δείξει ότι η τέχνη δεν ήταν απόγονος
της σωστής τεχνοτροπίας, αλλά της «ασυμβίβαστης καλλιτεχνικής
ειλικρίνειας»
Aκόμα και όταν ζωγράφιζε αλληγορίες όπως το «Εργαστήρι του ζωγράφου», συσχέτιζε την προσωπική του αντίληψη με την
πραγματικότητα. Σε μια φανταστική σκηνή τοποθέτησε μορφές αληθινές,
πραγματικές, που ζούσαν και είχαν σημαδέψει την μέχρι τότε πορεία του:
τον ποιητή Μπωλνταίρ και τον πεζογράφο Σανφλέρυ, διαβάζω στο ιντερνετ κάποια από αυτά που δεν ήξερα για αυτόν και πραγματικά εκπλήσσομαι - μ αρέσει να ομολογώ κάτι που με κάνει να νιώθω ηλίθιος που δεν το ήξερα. Ο θαυμασμός μου για κάποιους ιδιαίτερους ανθρώπους σε οποιονδήποτε κλάδο είναι πασιφανής και όταν αντιλαμβάνομαι πως αδίκησα κάποιον νιώθω πλήρη αμηχανία γιατί θεωρώ τον εαυτό μου ακριβοδίκαιο.
Ο Κουρμπέ δεν ήταν από παιδί στις πρώτες μου προτιμήσεις αλλά και ούτε είχα βγάλει κάποια οριστικά συμπεράσματα γι αυτόν και την τέχνη του και περισσότερο για την σύμπλευση του με όσα υποστήριζε όχι μόνο θεωρητικά αλλά και τα έκανε πράξεις. Ελάχιστοι άνθρωποι το κατορθώνουν αυτό.
Η ΠΡΟΈΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ είναι ένα έργο που ακόμα και σήμερα μουντζουρώνεται. Και το λέω αυτό γιατί σε πολλές αναφορές και εμφανίσεις της εικόνας οι γραμμές πάνω στον πίνακα αυτό δείχνουν: τη απαίσια στάση που κρατούμε απέναντι σ ένα θαυμάσιο έργο τέχνης στην εποχή που όλο το διαδίκτυο δεν κάνει τίποτε άλλο από το να δείχνει πορνό. [Εμένα δε με αφορούν όσοι πιστεύουν πως οι ταινίες πορνό δεν είναι δείγμα του πολιτισμού μας!] Η Κινέζικη βιομηχανία πορνό είναι στην πρώτη θέση όσον αφορά το κέρδος από αυτό το εμπόριο. Βέβαια οι Κινέζοι ήταν πρωτοπόροι σ αυτό το είδος. Δείτε τις ανάλογες γκραβούρες σχετικά με τα ανθρώπινα όργανα, τις απίστευτες στάσεις ερωτικών συμπλεγμάτων- ούτε οι Αρχαίοι Έλληνες πήγαιναν πίσω.
Δηλαδή, τι θα γινόταν αν ο Σίσυφος κατάφερνε τελικά να σταθεροποιήσει την πέτρα πάνω στην κορυφή του βουνού! Αυτός είναι ο στόχος του; Το θέμα είναι αν ο Σίσυφος το ξέρει ή έστω το καταλαβαίνει πως ο στόχος του είναι ένα συνεχές ανύπαρκτο μέλλον, όπως ένας σύγχρονος άνθρωπος κάνει καθημερινά τα ίδια πράγματα: πηγαίνει στο γραφείο του, εργάζεται, προσπαθεί ν ανεβάσει τις μετοχές της επιχείρησης του, την οποία θα μεταβιβάσει στο μέλλον στα παιδιά του για να κάνουν και εκείνα την ίδια προσπάθεια. Είναι δηλαδή μια διαρκής επανάληψη με άπειρους στόχους που δεν μπορούν να δώσουν νόημα στη ζωή του ανθρώπου. Του ανθρώπου που βάζει στόχο το ακατόρθωτο, αυτό αποδεικνύει ο μύθος του Σίσυφου.
Ρε σεις...απλά πράγματα. Η κριτική σας να γίνεται πάνω σ αυτά που γράφω και δημοσιεύω και όχι στο "ποιος είσαι εσύ", αν έχω πτυχία, αν είμαι σοφός ή βλάκας, ή ταυτόχρονα και τα δυο. [Και κάτι ακόμα: πως μιλάτε και μάλιστα απαξιωτικά για το έργο κάποιου που δεν έχετε καν διαβάσει; πόσο μάλλον μελετήσει!]
Κανείς δεν είναι ότι δηλώνει. Είναι ότι δείχνουν τα έργα του. Δεν μπορείς να δηλώνεις ζωγράφος χωρίς να έχεις ζωγραφίσει, δεν μπορείς να είσαι συγγραφέας χωρίς να έχεις κάνει παγκόσμια κριτική-λέω μερικά πράγματα, τυχαία, επειδή πολλοί ηλίθιοι χωρίς να με έχουν διαβάσει αραδιάζουν ανοησίες. Κανείς, λοιπόν δεν είναι ότι δηλώνει, χρειάζονται αποδείξεις. Ο χρόνος είναι κάτι που τελειώνει, λέει ο Μπάροουζ. Η καχυποψία, ο φόβος, η αυτοεπιβεβαίωση, οι άκαμπτες προκαταλήψεις για το σωστό και το λάθος, συνεχίζει. Είναι όμως κάτι που τελειώνει ο χρόνος; μόνο σοβαρές υποθέσεις. Δεν είναι δικαιολογίες, ο θάνατος αποδεικνύει ότι έκανες. Όσον αφορά την κριτική, όλοι μπορούμε να την κάνουμε ανεξέλεγκτα, δικαίωμα του καθενός, σύμφωνα με τις γνώσεις του, και τις γνώσεις του άλλου. Ο χρόνος, λοιπόν, είναι κάτι που τελειώνει και η μορφή, θα λεγα εγώ, ίσως κάτι πιο απόλυτο από τον χρόνο; είδες πόσα βγαίνουν συνομιλώντας! πρέπει μια στιγμή να νιώσεις ελεύθερος από ότι δήποτε. Αλλά δεν είναι εύκολο. Κανείς δεν είναι ελεύθερος!
-Δεν
πρόκειται ν αγοράσει άλλο σπίτι, είπε
στον Αστυνόμο σκουπίζοντας τα δάκρυα.
Ξαναέφυγε μη κοιτάζοντας πίσω.
-Γιατί
τόση τραγωδία;
ρώτησε
πίνοντας μια γουλιά κρασί.
-Δεν υπάρχει
τραγωδία, μίλησε ο Παράμετρος. Απλώς
όπως ξέρεις οι γυναίκες τα μεγαλοποιούν.
Ο
άλλος κούνησε το κεφάλι του.
-Δεν ξέρω
από γυναίκες! Γέλασε. Ξεκαρδίστηκε.
Έπεσε στο πάτωμα, λέρωσε το κουστούμι
του, σηκώθηκε. Ξεσκονίστηκε.
-Εσείς
οι Εβραίοι φταίτε για όλα, τι έκανες
τώρα;
-Για ποια όλα φταίνε οι Εβραίοι;
επειδή γκρέμισαν τον κόσμο και τον
ξανάφτιαξαν; Έχασες όλη την περιουσία
σου και κάθεσαι και φιλοσοφείς;
-Ξέρεις
μια μέρα στο
Λουτράκι, στο
καζίνο..
-Πας και στο καζίνο; τον
έκοψε
-...μια βραδιά στο καζίνο, συνέχισε
απτόητος, είχα χάσει τα τελευταία μου
οχτώ εκατομμύρια.
Η Ρόζα ξαναμπαίνει
με
ολάνοιχτα μάτια.
-Δεν έχουμε πια
χρήματα, είμαστε φτωχοί; φώναξε.
-Εσύ
δεν είχες τίποτε για να χάσεις, απάντησε
σκληρά ο Παράμετρος. Που λες, γύρισε
στον Αστυνόμο, έχασα οχτώ τελευταία
εκατομμύρια..
-Και τι έκανες;
-Βγήκα
έξω πήρα δανεικά από το παιδί στην είσοδο
ν αγοράσω τσιγάρα και πήρα το δρόμο για
την Αθήνα. Γύρισα με τα πόδια και σε όλο
το δρόμο μονολογούσα πως δε θα ξαναπάω
στο καζίνο
-Ήρθες με τα πόδια απ το
Λουτράκι; δεν
το πιστεύω! Και δεν ξαναπήγες; πάλι
έσκασε στα γέλια ο Αστυνόμος.
Αυτή
τη φορά δεν κυλίστηκε χάμω, απλά γούρλωσε
τα μάτια, έβαλε τις παλάμες του στο
πρόσωπο και κοίταξε από πολύ κοντά το
πρόσωπο του Παράμετρου. Ήρθαν πολύ
κοντά, ακούμπησαν τα μάγουλα τους.
-Δεν
ξαναπήγα Αστυνόμε, βλέπεις κρατάω το
λόγο μου, απάντησε πικρά.
Η Ρόζα
περπάτησε σιγά- σιγά προς το μέρος του.
Είχε ένα ύφος πολύ λυπημένο, πήγε
κοντά του κάθισε δίπλα στον καναπέ και
τον αγκάλιασε.
-Δεν πειράζει αγάπη
μου εσύ να είσαι καλά και θα τα φτιάξουμε
όλα. Ύστερα του πήρε απ το χέρι το ποτήρι
και ήπιε το υπόλοιπο του κρασιού. Θα
δουλέψω κι εγώ!
-Τι θα κάνεις;
-Ξεχνάς
ότι είμαι ηθοποιός. Είμαι η Τζένη Καρέζη
της Γιουγκοσλαβίας! Είπε και έκανε μια
στροφή γύρω από τον εαυτό της με ύφος
και στιλ μεγάλης ντίβας.
-Αλήθεια
λέει; ρώτησε ο Αστυνόμος.
-Δείξτου
φωτογραφίες Ρόζα, απάντησε ο Παράμετρος.
Η
Ρόζα σηκώθηκε πήρε από δόπλα το κινητό
της και έδειξε πολλές φωτογραφίες στον
Αστυνόμου που κοίταζε μια τις φωτογραφίες
και μια την ίδια τη Ρόζα για να διαπιστώνει
πως ήταν αυτή που έβλεπε και στα βίντεο
που του δειχνε.
δυο σελίδες απ το τελευταίο μου μυθιστόρημα Η ΠΑΡΆΜΕΤΡΟΣ ΤΟΥ ΑΙΝΣΤΑΙΝ
ΜΕΤΑΞΥ ΕΣΟΥ ΚΑΙ ΕΜΟΥ
-Κατάλαβες ψυχάκια;
-Εμένα μιλάς;
-Βλέπεις κανέναν άλλον εδώ;[κοιταζω γύρω, κοιτάζει κι αυτός]
-Βλέπεις τίποτα άλλο; Γιατί εσύ όλο κατι περίεργο θα δεις..
-Βλέπω την ψυχολογία της μάζας πεσμένη.
-Εγώ την πούτσα σου βλέπω πεσμένη, ο άλλος.
-Τι άλλο θα βλεπες εσύ! Τι σχέση έχει η φούτσα με την ψυχολογία της μάζας, [με ψάχνει ερευνητικά]
-Άκου μπακαλόμαγκα: Εγω, τα ξέρω όλα και μην μου κάνεις κήρυγμά. Η ψυχολογία της μάζας έχει να κάνει με την ελπίδα, με το όνειρο. Αυτη την ώρα ο Έλληνας δεν μπορεί να ονειρευτεί..
-Γιατί;[τον κόβω] Μήπως και πριν που ονειρευόταν του βγαιναν τα όνειρα;
-Δεν έχει σημασία αυτό μαλάκα. Σημασία έχει πως ο κάθε μικροαστός φτιάχνεται με την ελπίδα πως κάποτε θα κάνει το πέρασμα στην ανωτέρα τάξη. Ο Κάθε μικρέμπορας, ψιλικατζής ονειρεύεται να φτιάξει σουπερ μάρκετ..
-Και ο κάθε ταρίφαρμαν ελπίζει να φτιάξει στόλο! τον ξανακόβω.
-Ταρίφαρμαν; ψιλομπερδεύεται, ξύνει την κεφάλα του.Πετάει έξω τα χείλια του. Τέλος πάντων εσυ μια ζωή πετάγεσαι σαν πούτσα..
-Α, για να σου πώ! σηκώνω το χέρι μου και του καταφέρνω μια καραγκιοζίδικη φάπα. Δεν ουρλιάζει.
-Ενταξει ρε! κατάλαβα, εννοείς τους ταξιτζήδες. Για βλάκα με περνάς; Εχουν κι απεργία μέρες τώρα...Ε, ναι ο καπιταλισμός επιτρέπει στην μάζα το όνειρο, της δίνει κίνητρο πως θα καταφέρει το όνειρο. Κι επειδη μερικοί το καταφέρνουν...
-Ενας στο εκατομμύριο; στρίβω το μούτρο μου.
-Μπορεί και λιγώτερο.
-Δε βλέπουν πως οι περισσότεροι πεθαίνουν φτωχοί;
-Δεν βλέπουν τέτοια αυτοί.Επανέρχομαι στην ψυχολογία της μάζας. Να τώρα οι ιδιοκτήτες ταρίφαρμαν που λες εσύ, ξεκινούν απ όλα τα μέρη να έρθουν στην Αθήνα. Κα κάνουν την ήδη κολασμένη ζωή μας χειρότερη. Εσύ θα συμφωνήσεις γι αυτό το κομβόι;
-Εγω δεν είμαι ταρίφας.
-Αν ήσουν ρε πούστη μου![νευριάζει, του ξαναχώνω σφαλιάρα, κάθεται στ΄αυγά του]
-Οχι, δεν θα πήγαινα ρε. Γιατι εγω δεν είμαι μάζα..
-Και τι είσαι συ; μου λέει και τρέχει παραπέρα κοιτάζοντας με λυκίσιο μάτι.
-Εγω είμαι η μονάδα. Ξεχωρίζω. Δεν γίνομαι μπάζο.
-Και νομίζεις ότι αυτα που λες και γράφεις πως ενδιαφέρουν τον πολύ κόσμο, την μάζα;
-Ε, ναι..ανοίγω τα μάτια μου και του απαντάω φυσικά.
-Ε, πάρτες! κι μου ορμάει ο τρισάθλιος και με κάνει μαύρον στις μπουνιές.
Φτάνει πια. Δε θέλω να φάω. Φυσάνε όλοι οι αέρηδες. Όχι. Θα πάω αλλού. Μη με περιμένεις. Το βράδυ θ ανακαλύψω τον εαυτό της νύχτας. Ναι. ...